Büyüme beklentinin altında kaldı

Türkiye ekonomisi, 2014 yılının ikinci çeyreğinde yüzde 2,1 oranında büyüdü. Ekonomistler büyümenin yüzde 2,8 olmasını bekliyordu. Kişi başına düşen milli gelir ise 10 bin 807 dolar oldu.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Türkiye ekonomisinin nisan-mayıs-haziran dönemini kapsayan 2. çeyrek büyüme rakamlarını açıkladı. Buna göre Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) değeri sabit fiyatlarla yüzde 2,1 arttı.

Üretim yöntemiyle gayri safi yurtiçi hasıla tahmini, 2014 yılı ikinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre sabit fiyatlarla yüzde 2,1’lik artışla 30 milyar 803 Milyon TL, cari fiyatlarla ise yüzde 9,7'lik artışla 423 milyar 921 milyon lira oldu.

Kişi başına 10 bin 807 dolar

Kişi başına gayri safi yurtiçi hasıla değeri 2013 yılında cari fiyatlarla 20 bin 580 lira, ABD doları cinsinden 10 bin 807 dolar olarak hesaplandı. Öte yandan, TÜİK, yılın ilk çeyreğine ilişkin daha önce açıkladığı yüzde 4,3'lük büyüme rakamını da yüzde 4,7 olarak revize etti. Böylece 6 aylık büyüme yüzde 3,3 oldu. Anadolu Ajansı’nın "Büyüme Beklenti Anketi"ne katılan ekonomistler, 2. çeyrekte büyümenin yüzde 2,8 olacağını bekliyordu. Türkiye ekonomisi, geçen yıl yüzde 4, bu yılın ilk çeyreğinde ise yüzde 4,7 büyümüştü.

Borsa düşüşe geçti

Güne yatay başlayan Borsa, büyüme rakamlarının açıklanmasından sonra satışa geçti. Borsa İstanbul 100 (BIST 100) endeksi, güne 80.105,66 puandan başladı. Büyüme rakamının beklenenden düşük çıkmasının ardından gerilemeye başlayan borsa şu sıralarda yüzde 0.75 düşüşle 79.469 puanda bulunuyor. Dolar 2.20 TL, euro ise 2.85 TL'den satılıyor.

Dış talebin katkısı

Al Jazeera’ya bir açıklama yapan Garanti Yatırım Başekonomisti Gizem Öztok Altınsaç, dış talebin yüksek katkısıyla büyüdüğümüzü söyledi. “İç talep özellikle hanehalkı tüketimi hızlı yavaşlıyor, yatırımlar ise daralıyor. Büyümenin kompozisyonu her yeni veride daha da kötüleşiyor” diyen Başekonomist Altınsaç, bu konuda şu bilgileri verdi: “Yılın ikinci çeyreğinde büyüme yüzde 2.1 ile beklentilerin altında gerçekleşti. Birinci çeyrek büyüme rakamı ise yüzde 4.3’ten yüzde 4.7’ye revize edildi. Kamu tarafından da ikinci çeyrekte büyümeye belirgin bir katkı yok. 2014 ikinci çeyrekte gerçekleşen yüzde 2.1’lik büyümede, 2.9 puan dış talep katkısı olurken, iç talebin 0.4 puan düşürücü etkisi, stoklardaki değişimin de büyümeyi 0.4 puan azaltıcı etkisi var. Böylece Türkiye yılın ilk yarısında yüzde 3.3 büyümüş oldu. Yılın ikinci yarısında yavaşlamanın devamı bekliyoruz. 2014 için yüzde 2.5 olan büyüme beklentimizi koruyoruz.”

Yüzde 4’ün altında kalabilir

Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, parasal sıkılaşma, makro ihtiyati tedbirlerin gecikmeli etkisi, yavaşlayan AB ekonomisi ve jeopolitik gerginliklerin etkisiyle ikinci çeyrekte büyümenin bir miktar ivme kaybettiğini bildirdi. Şimşek, yukarı yönlü revize edilen ilk çeyrek verisi ile büyümenin, yılın ilk yarısında yüzde 3,3 ile makul bir düzeyde gerçekleştiğine de dikkati çekerek, şunları kaydetti: "Yılın ilk yarısında büyümenin en önemli kaynağı 2,7 puanlık katkıyla dış talep olurken, iç talep 0,6'lık katkıyla nispeten sınırlı kalmıştır. Global finansal koşullardaki iyileşme, faizlerdeki düşüş ile seçim sonrası süreçte pekişen siyasi istikrar önümüzdeki süreçte iç talebi olumlu yönde etkileyecektir. Ancak yaz aylarında yaşanan kuraklık, AB ülkelerinde devam eden ekonomik sorunlar ile Irak ve Ukrayna kaynaklı jeopolitik gerginlikler, yıl sonunda reel GSYH'nin OVP'de öngördüğümüz yüzde 4'ün altında kalma riskini artırmaktadır."

Hedef yüzde 4

Kalkınma Bakanı Cevdet Yılmaz, NTV'de katıldığı programda gündeme ilişkin soruları yanıtladı. Büyüme rakamlarını değerlendiren Yılmaz, TÜİK'in, yılın ikinci çeyreğine ilişkin açıkladığı yüzde 2,1'lik büyüme rakamının, beklentilerinin biraz altında kaldığını ifade etti. Bununla birlikte ilk çeyreğe ilişkin yapılan revizyonu da hatırlatan Yılmaz, "Biliyorsunuz yüzde 4,3'ten 4,7'ye revize edildi ilk çeyrek. İkisini birlikte düşündüğümüz zaman ilk yarı için beklentilerimizden çok farklı bir tabloyla karşı karşıya değiliz" diye konuştu.

Kalkınma Bakanı Cevdet Yılmaz, Orta Vadeli Programda (OVP) 2014 yılı için büyüme öngörülerinin yüzde 4 olduğunu ancak şimdi onun üzerinde çalıştıklarını belirterek, "Büyüme açısından yeni OVP'de muhtemelen yüzde 3 ila 4 arası bir beklentimiz, tahminimiz olacak'' dedi.

"Ekonomide restorasyon gerek"

Ekonomistler yıl sonu büyüme hedefinin gerçekleşme ihtimalini zor görüyor. İntegral Menkul Değerler Araştırma Müdürü Egemen Candır, sene sonu için yüzde 2.7-2.8 gibi rakamların normal olacağı görüşünde. Ekonomist Arda Tunca içinse mevcut tabloda reformist bir yaklaşıma ihtiyaç var. Tunca, “Özel sektörün yatırımlara hız vermesi için bu şart” diyor. TOBB Yönetim Kurulu Üyesi Memiş Kütükcü ve Konya Sanayi Odası Başkanı Memiş Kütükçü de ekonomide sanayi üretimini önceleyen bir restorasyona ihtiyaç olduğunu düşünüyor. Al Jazeera’ye konuşan Kütükçü, ikinci çeyrekte büyümedeki yavaşlamayı sanayi üretimindeki yavaşlamaya bağlıyor: “Yılın ilk çeyreğinde yüzde 5.3 artan sanayi üretiminin ikinci çeyrekte yüzde 3.1 artması büyümenin seyrini zayıflattı, ancak bu durum kalıcı olmayacak. Yılın üçüncü ve dördüncü çeyreğinde Türkiye’nin büyüme oranlarında daha iyi bir performans göstermesini bekliyoruz.Sanayinin en önemli problemlerinin başında finansman geliyor. Bankaların artık sadece para satan değil, risk alan, sanayicilerin projelerine ortak olan kurumlar haline gelmesi gerek." (Al Jazeera)